آن‌سوی ابرها؛ ماهواره ها در فضا چه می‌کنند؟

مقدمه :

اسپاتنیک، نخستین ماهواره جهان، در سال ۱۹۵۷ از اتحاد جماهیر شوروی سابق به فضا پرتاب شد. از آن زمان تاکنون، بیش از ۶۰۰۰ ماهواره به فضا فرستاده شده است. ماهواره ها روز به روز اهمیت بیشتری برای زندگی در زمین پیدا می کنند. از ماهواره ها برای سرگرمی، امنیت، ارتباطات و جهت یابی استفاده می شود. مهم ترین ویژگی آنها شاید این باشد که به ما اجازه می دهند سیاره خود را از زاویه ای دیگر بررسی کنیم.

در این صفحه می توانید درباره صاحبان ماهواره ها، محل استقرار آنها و موارد استفاده آنها بیشتر بدانید.

بازیگران اصلی چه کسانی هستند؟

آمریکا ۴۲۳ ماهواره از ۹۵۷ ماهواره فعال و در گردش دور زمین را در اختیار دارد. اپراتور بزرگ بعدی روسیه است. چین نیز حضور چشمگیری در فضا دارد.

دست کم ۱۱۵ کشور، در مالکیت یک ماهواره سهم دارند.

۴۴ کشور در جهان با دو یا یک کشور دیگر مالکیت یک ماهواره را در اختیار دارند. این مشارکت در اینجا به عنوان همکاری قید شده است.

آمریکا، تایوان، ژاپن و فرانسه بزرگ ترین سهامداران در این همکاری ها هسنند.
ماهواره های چند ملیتی به ماهواره هایی گفته شده که در اختیار بیش از سه سهامدار بین المللی قرار دارند.

فضای شلوغ- تاریخچه ارسال ماهواره ها به فضاها :

اتحاد جماهیر شوروی نخستین ماهواره را در سال ۱۹۵۷ به فضا پرتاب کرد. از آن زمان تاکنون، بیش از ۶۰۰۰ ماهواره به فضا پرتاب شده است.

این نمودار زمان بندی ارسال ماهواره ها به فضا توسط آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی/ روسیه، چین و باقی کشورهای جهان را از سال ۱۹۵۷ تا امروز نمایش می دهد.

تصویر ماهواره در هر گروه، نشانگر سالی است که بیشترین ارسال ماهواره به فضا در آن گروه صورت گرفته است.
اوج ارسال ماهواره به فضا از اتحاد جماهیر شوروی در سال های دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ بوده که دلیلش رونق برنامه فضایی نظامی شوروی است؛ در آن زمان شوروی سابق ماهواره های جاسوسی، جهت یابی و ارتباطاتی فراوانی را به فضا پرتاب می کرد.

آمریکا در سال ۱۹۹۸ بیشترین ماهواره را به فضا پرتاب کرد. این رشد در راستای ایجاد سه شبکه از ماهواره های ارتباطاتی اتفاق می افتاد: گلوبال استار، ایریدیوم، و اورب کام. Globalstar, Iridium and ORBCOM عموما می توان افزایش ارسال ماهواره ها را در هر دوره ناشی از ایجاد تغییرات در موارد استفاده از ماهواره ها دانست.

در دهه ۷۰ موجی از ارسال ماهواره های ارتباطاتی به فضا ایجاد شد، دهه ۹۰ موجی از ارسال ماهواره های ردیابی و دهه گذشته، افزایش چشمگیری را در ارسال ماهواره های غیرنظامی و ماهواره های ناظر زمین شاهد بودیم.

اگر روندی که در اینجا دیده می شود، ادامه پیدا کند، بازیگران تثبیت شده فضا احتمالا ماهواره های بزرگ تر و ماندگارتری خواهند ساخت و موسسات بین المللی غیرنظامی نظیر دانشگاه ها ممکن است ماهواره های کوچک تر و ارزان تری تولید کنند.

فضای هدررفته :

خط بالایی این نمودار نشانگر مجموع ارسال ماهواره هایی است که در بین سال های ۱۹۵۷ تا ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شده اند.
منطقه خاکستری تعداد ماهواره هایی را نشان می دهد که زمانی به فضا پرتاب شدند و اکنون غیرفعال اند و منطقه نارنجی نشانگر ماهواره هایی است که هنوز فعال اند.

قدیمی ترین ماهواره فعال درگردش ماهواره امست اسکار ۷ (Amsat-Oscar ۷) است که از پایگاه نیروی هوایی واندربرگ کالیفرنیا در پانزدهم نوامبر ۱۹۷۴ به فضا پرتاب شده است. این ماهواره یک ماهواره مدار پایین زمین یا ال ای او Low Space Orbit است که به طور آماتوری، از آن برای ارسال امواج رادیویی استفاده می شده است.

منطقه خاکستری مجموعا ۵ هزار و ۴۲۸ ماهواره را نشان می دهد. اکنون بسیاری از ماهواره های غیرفعال به جمع زباله های فضایی که دور زمین در گردش اند پیوسته اند.

بر اساس برآورد ناسا، تاکنون حدودا ۱۹ هزار شیء بزرگ تر از ۱۰ سانتیمتر شناخته شده که دور زمین می چرخند.

اولویت های ملی- ماهواره ها برای چه مواردی استفاده می شوند؟

این نمودارها چهار مصرف کننده اصلی ماهواره های فعال را نشان می دهد که آمریکا، چین، روسیه، چین و سایر کشور ها هستند. ( ماهواره های مشارکتی و چند ملیتی در اینجا منظور نشده اند.)

این نمودار نشان می دهد که مصرف و کاربرد ماهواره ها تحت تاثیر وضعیت اقتصادی و سیاسی در قسمت های مختلف جهان تغییر می کند.

"مصرف کننده" (تجاری، دولت، نظامی یا غیر نظامی) نشانگر مورد مصرف اصلی ماهواره است ولی توجه به این نکته مهم ضروری است که خیلی از ماهواره ها چندکاره اند. به عنوان مثال، یک ماهواره ممکن است همزمان کاربردهای تجاری و نظامی داشته باشد.

مالکیت ماهواره های تجاری در اختیار شرکت ها و اتحادیه هایی است که توسط سرمایه گذاران و گروه های خصوصی بنیان گذاری شده اند.

موارد استفاده این قبیل ماهواره ها ارتباطات مخابراتی و پخش برنامه های تلویزیونی است.

ماهواره های نظامی اغلب برای موارد مراقبتی و ردیابی و ارتباطی به کار می روند.

ماهواره های دولتی بیشتر برای پیش بینی وضع آب و هوا و مشاهدات علمی استفاده می شوند.

مصرف کنندگان غیرنظامی شامل موسسات آکادمیک و اپراتورهای آماتور هستند.

حدودا دو سوم تمام ماهواره های فعال برای موارد ارتباطاتی استفاده می شوند.

ماهواره هایی که برای ردیابی، مراقبت های نظامی، مشاهدات زمین، فیزیک نجومی و علوم زمینی استفاده می شوند، هر یک حدود پنج تا هفت درصد مجموع ماهواره ها را تشکیل می دهند.